خاطرات دفاع مقدس و زوجهای جوان

بسیاری از فعالان عرصه ادبیات پایداری معتقدند با شلیک اولین گلوله، ادبیات جنگهم متولد می‌شود و تا زمانی که زخم هرچند کوچکی از آن جنگ بر جای مانده ادبیات جنگ هم جریان دارد. بنابراین، در کشور ما که هشت سال درگیر جنگ ناخواسته و ویرانگر بوده، موضع دفاعی داشته و مقاومت در برابر دشمن را همواره به عنوان یک اصل دنبال می‌کرده، ادبیاتی خلق شد که جوهره اصلی آن مقاومت در برابر هجوم دشمن بود و اکنون به عنوان ادبیات دفاع مقدس مطرح است و نویسندگان بی‌شماری هم در شکل‌گیری آن موثر بودند. نام‌بردن از همه آنها و آثاری که در این زمینه نوشته شده به مجال بیشتری نیاز دارد، اما برای آشنایی با نمونه‌های شاخص ادبیات پایداری کشورمان، تعدادی از آثار مطرح در این زمینه را با هم مرور می‌کنیم.

زمین سوخته

بدون شک، احمد محمود اولین نویسنده‌ای بود که به فاصله کوتاهی پس از شروع جنگ تحمیلی، به سراغ موضوع جنگ رفت. انتشار رمان زمین سوخته برای بار اول در فروردین ۱۳۶۱ آن هم با تیراژ قابل توجه ۱۰ هزار نسخه و استقبال بی‌نظیر مخاطبان باعث شد به فاصله کوتاه دو ماه، چاپ دوم آن، این بار با تیراژ ۲۲ هزار نسخه روانه بازار کتاب ایران شود. در همان زمان ناشر چاپ اول در مصاحبه‌ای‌ اعلام کرد: تیراژ ۱۰ هزار تایی کتاب، یک‌روزه فروش رفت. به عبارت دیگر، می‌توان گفت: زمین سوخته، اولین، پرشمارگان‌ترین و یکی از حجیم‌ترین رمان‌های راجع‌به دفاع مقدس است.

شروع حوادث رمان به شهریور ۱۳۵۹ برمی‌گردد و شهر اهواز مکان وقوع حوادث است. داستان از زبان راوی میانسال و در پنج فصل بیان می‌شود.

نخل‌های بی‌سر

برای خوانندگان ادبیات جنگ در ایران، قاسمعلی فراست نام آشنایی است. داستان‌های زیادی به قلم این نویسنده درباره جنگ ایران و عراق تا به حال منتشر شده که یکی از نمونه‌های موفق آنها، رماننخل‌های بی‌سر است.

این رمان به دلیل این‌که جزو اولین آثار ادبیات دفاع مقدس است، خود به خود، مورد توجه قرار می‌گیرد. ماجراهای آن درباره مقاومت مردم خرمشهر و سختی‌ها و مرارت‌های مهاجران جنگ تحمیلی است. داستان با شروع جنگ آغاز می‌شود. خانواده ناصر در تب و تاب ماندن یا رفتن سرگردانند. پدر و مادر او، گمان نمی‌کنند جنگ به این راحتی خانه آنها را مورد تهاجم قرار دهد. فرزندان خانواده پدر و مادر را ترغیب به رفتن می‌کنند و خود می‌مانند تا از شهر دفاع کنند.

سفر به گرای ۲۷۰ درجه

به نظر می‌رسد رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه بعد از این همه سال که از چاپ آن می‌گذرد و در این مدت بارها تجدید چاپ شده، آن‌قدر شناخته شده باشد که دیگر نیاز به معرفی نداشته باشد. با این حال، بد نیست بدانید احمد دهقان با انتشار همین رمان جایگاه خود به عنوان یکی از مطرح‌ترین نویسندگان ادبیات جنگ در ایران را تثبیت و مستحکم‌تر کرد.

رمان ماجراهای ساده‌ای دارد؛ شخصیت اصلی آن، ناصر رزمنده جوانی است که مشق و درس را رها می‌کند و به همراه دوستش علی روانه منطقه جنگی جنوب می‌شود. در عملیاتی شرکت می‌کند و بعد به شهر برمی‌گردد، اما با دریافت تلگراف رسول دوست نوجوان رزمنده‌اش که خبر از عملیات قریب‌الوقوع می‌دهد خود را آماده بازگشت به منطقه می‌کند.

جنگی که بود

در سال‌هایی که هنوز از موضوع جنگ زیاد دور نشده بودیم، کاوه بهمن هم یکی از نویسندگان فعال در این زمینه محسوب می‌شد، اما اکنون مدت‌هاست که دیگر در این باره نمی‌نویسد. با این حال، یکی از آثار معروف او در زمینه ادبیات دفاع مقدس، رمان جنگی که بوده است.

موضوع رمان، به روزهای آغازین جنگ برمی‌گردد؛ روزهایی که دشمن خرمشهر را به محاصره درآورده و شهر با وجود مقاومت‌های مردمی، در حال سقوط است. نویسنده با دست‌مایه قرار دادن چنین ایام پرالتهابی، اعضای یک خانواده را محور قصه خود قرار داده که در آن، مادر به شهادت رسیده است؛ از پدر که در آغاز حمله دشمن مفقود شده، خبری نیست و خواهر و برادری که تصمیم گرفته‌اند در شهر بمانند و مقاومت کنند.

باده کهن

در میان آثاری که از زنده‌یاد اسماعیل فصیح به یادگار مانده است، داستان‌های زیادی را می‌توان یافت که موضوع جنگ در آنها کم و بیش نمود داشته باشد. از جمله این داستان‌ها می‌توان به رمان باده کهن اشاره کرد که ارتباط مستقیمی با جنگ ایران و عراق دارد.

شخصیت محوری این رمان دکتر کیومرث آدمیت، پزشک متخصص قلب است که دوره تخصصی‌اش را در آمریکا گذرانده و در زمان وقوع حوادث داستان، وقتی پی می‌برد بر اثر جنگ بیمارستان شرکت نفت درآبادان صدمه دیده است و تجهیزات آن دیگر کارایی لازم را ندارد، به قصد کمک به مصدومان، عازم این شهر جنگ‌زده می‌شود و ماجراهای رمان از این مرحله به بعد یکی پس از دیگری شروع می‌شود.

دوشنبه‌های آبی ماه

خوانندگان داستان در ایران از محمدرضا کاتب آثار زیادی خوانده‌اند که موضوع آنها درباره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بوده است. از کتاب‌های شاخص او در این زمینه، رمان دوشنبه‌های آبی ماه است که ماجراهای آن، حول محور یک شخصیت اصلی به نام بابا می‌گردد. او یکی از فرماندهان جوان دوران جنگ است و بزرگ‌ترین چالش را با فرماندهان مسن‌تر از خود مانند سرهنگ دارد. ترکیب قصه به نحوی شکل گرفته است که حضور دو نسل از فرماندهان جنگ را مورد کنکاش قرار داده است. ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که در یکی از مناطق جنگی آرایش نیروهای عمل کننده به گونه‌ای شکل می‌گیرد که خلاقیت و ابتکار فرماندهان مختلف جای رتبه و درجه آنها را می‌گیرد.

گنجشک‌ها بهشت را می‌فهمند

داستان‌های اولیه حسن بنی عامری ارتباط بیشتری با موضوع جنگ دارند و از میان آنها، رمان گنجشک‌ها بهشت را می‌فهمند اثر شاخصی در این زمینه محسوب می‌شود.

مانند بسیاری از داستان‌های این نویسنده، شخصیت اصلی این رمان هم دانیال دلفام است که خوانندگان آثار بنی عامری در آثار دیگر او هم با این شخصیت داستانی آشنا شده‌اند. ماجراهای رمان با یک تماس تلفنی از جانب کسی که دانیال دلفام خود در تشییع جنازه او شرکت داشته شروع می‌شود. آعلیجان، از هم‌رزمان دانیال است که مدت‌ها قبل هنگام عبور از عرض رود کارون زخمی شده و به شهادت رسیده و حالا صدای او پشت خط تلفن، بار دیگر دانیال دلفام را به آن سال‌ها می‌برد.

سه دختر گل‌فروش

شاید با لحاظ‌کردن مجموع آثاری که مجید قیصری در ارتباط با موضوع جنگ ایران و عراق نوشته است، بتوان او را جدی‌ترین و پرکارترین نویسنده در این زمینه معرفی کرد. داستان‌های کوتاه و رمان‌های متعددی به قلم این نویسنده و در ارتباط با موضوع جنگ منتشر شده که از نظر نگرش به ابعاد مختلف جنگ از تنوع خاصی هم برخوردار است. برای آشنایی با نگاه و قلم این نویسنده، کتاب سه دختر گل‌فروش نمونه خوبی است. در این کتاب ۲۷ داستان کوتاه و بلند و با موضوع مشترک جنگ ارائه شده است. برخی از داستان‌های این کتاب به طور پراکنده در مطبوعات و مجموعه دیگر هم منتشر شده که در کنار هم قرار گرفتن آنها تصویر جامعی از جهان داستانی این نویسنده ارائه می‌دهد.

پل معلق

از میان کتاب‌های متعددی که محمدرضا بایرامی با موضوع دفاع مقدس نوشته، رمان پل معلق نسبت به سایر آثار این نویسنده با اقبال بیشتری مواجه شده است. شخصیت اصلی این رمان (نادر صدیف) که سرباز پدافند هوایی است، به محل جدید خدمتش اعزام می‌شود، تله زنگ پاسگاه پرت و دورافتاده‌ای است که در شرایط ویژه جنگی، از اهمیت خاصی برخوردار است. این پاسگاه در یک منطقه کوهستانی قرار دارد و ظاهرا علت وجودی آن، حفاظت از پلی است که چندی پیش توسط هواپیماهای عراقی ویران شده است. نادر صدیف بنا بر در خواست خود به این منطقه دورافتاده اعزام شده تا در خلوت و تنهایی به مرور خاطرات گذشته خود بپردازد. جدال با درون و تلاش برای غلبه بر تردید و دودلی، از مضامین عمده این رمان است.

شطرنج با ماشین قیامت

در سال‌های اخیر که از پایان جنگ تحمیلی روز به روز دور و دورتر می‌شویم، باز هم داستان‌هایی درباره آن جنگ و آدم‌های درگیر با آن نوشته می‌شود که یکی از شاخص‌ترین آنها، رمان شطرنج با ماشین قیامت است. حبیب احمدزاده به عنوان نویسنده این رمان، پیش از این هم آثار متعددی درباره موضوع جنگ نوشته بود که معروف‌ترین آنها، کتاب داستان‌های شهر جنگی است. رمان شطرنج با ماشین قیامت طرح توهم توطئه‌ای دارد و می‌توان گفت کل داستان بر این اساس پایه‌گذاری شده است. وجود رادار فرانسوی سامبلین در ابتدای داستان مطرح می‌شود، ولی تا پایان رمان مدارک مستندی از وجود آن در دست نیست. البته در پایان به واقعی بودن آن تاکید می‌شود.

در رابطه با این موضوع می توانید در سایت ازدواج مقاله های بیشتر را مطالعه کنید

منبع:تریبون آزاد

مشاوره در برترین مراکز مشاوره مورد تایید کانون مشاوران ایران

مرکز مشاوره ازدواج